The Sunnahs that the Muslim should observe on the day of Eid are as follows:

1 – Doing ghusl before going out to the prayer.

It was narrated in a saheeh hadeeth in al-Muwatta’ and elsewhere that ‘Abd-Allaah ibn ‘Umar used to do ghusl on the day of al-Fitr before going out to the prayer-place in the morning. Al-Muwatta’ 428.

Al- Nawawi (may Allaah have mercy on him) said that the Muslims were unanimously agreed that it is mustahabb to do ghusl for Eid prayer.

The reason why it is mustahabb is the same reason as that for doing ghusl before Jumu’ah and other public gatherings. Rather on Eid the reason is even stronger.

2 – Eating before going out to pray on Eid al-Fitr and after the prayer on Eid al-Adha:

Part of the etiquette is not to go out to pray on Eid al-Fitr until one has eaten some dates, because of the hadeeth narrated by al-Bukhaari from Anas ibn Maalik, who said that the Messenger of Allaah (peace and blessings of Allaah be upon him) used not to go out on the morning of Eid al-Fitr until he had eaten some dates… of which he would eat an odd number. Al-Bukhaari, 953.

It is mustahabb to eat before going out to emphasize the fact that it is forbidden to fast on that day and to demonstrate that the fast has ended.

Ibn Hajar (may Allaah have mercy on him) suggested that the reason for that was so as to ward off the possibility of adding to the fast, and to hasten to obey the command of Allaah. Al-Fath, 2/446

Whoever does not have any dates may break his fast with anything that is permissible.

But on Eid al-Adha it is mustahabb not to eat anything until one comes back from the prayer, so he should eat from the udhiyah if he has offered a sacrifice. If he is not going to offer a sacrifice there is nothing wrong with eating before the prayer.

3 – Takbeer on the day of Eid

This is one of the greatest Sunnahs on the day of Eid because Allaah says (interpretation of the meaning):

“(He wants that you) must complete the same number (of days), and that you must magnify Allaah [i.e. to say Takbeer (Allaahu Akbar: Allaah is the Most Great)] for having guided you so that you may be grateful to Him” [al-Baqarah 2:185]

It was narrated that al-Waleed ibn Muslim said: I asked al-Awzaa’i and Maalik ibn Anas about saying Takbeer out loud on the two Eids. They said, Yes, ‘Abd-Allaah ibn ‘Umar used to say it out loud on the day of al-Fitr until the imam came out (to lead the prayers).

It was narrated in a saheeh report that ‘Abd al-Rahmaan al-Sulami said, “They emphasized it more on the day of al-Fitr than the day of al-Adha.”. Wakee’ said, this refers to the takbeer. See Irwa’ al-Ghaleel, 3/122/

Al-Daaraqutni and others narrated that on the morning of Eid al-Fitr and Eid al-Adha, Ibn ‘Umar would strive hard in reciting takbeer until he came to the prayer place, then he would recite takbeer until the imam came out.

Ibn Abi Shaybah narrated with a saheeh isnaad that al-Zuhri said: The people used to recite Takbeer on Eid when they came out of their houses until they came to the prayer place, and until the imam came out. When the imam came out they fell silent, and when he said takbeer they said takbeer. See Irwa’ al-Ghaleel, 1/121

Saying takbeer when coming out of one's house to the prayer place and until the imam came out was something that was well known among the salaf (early generations). This has been narrated by a number of scholars such as Ibn Abi Shaybah, ‘Abd a l-Razzaaq and al-Firyaabi in Ahkaam al-Eidayn from a group of the salaf. For example, Naafi’ ibn Jubayr used to recite takbeer and was astonished that the people did not do so, and he said, “Why do you not recite takbeer?”

Ibn Shihaab al-Zuhri (may Allaah have mercy on him) used to say, “The people used to recite takbeer from the time they came out of their houses until the imam came in.”

The time for takbeer on Eid al-Fitr starts from the night before Eid until the imam enters to lead the Eid prayer.

In the case of Eid al-Adha, the takbeer begins on the first day of Dhu’l-Hijjah and lasts until sunset on the last of the days of tashreeq.

Description of the takbeer:

It was narrated in the Musannaf of Ibn Abi Shaybah with a saheeh isnaad from Ibn Mas’ood (may Allaah be pleased with him) that he used to recite takbeer during the days of tashreeq:

Allaahu akbar, Allaahu akbar, laa ilaaha ill-Allaah, wa Allaahu akbar, Allaah akbar, wa Lillaah il-hamd (Allaah is Most Great, Allaah is most Great, there is no god but Allaah, Allaah is Most great, Allaah is most great, and to Allaah be praise).

It was also narrated elsewhere by Ibn Abi Shaybah with the same isnaad, but with the phrase “Allaahu akbar” repeated three times.

Al-Mahaamili narrated with a saheeh isnaad also from Ibn Mas’ood: “Allaahu akbaru kabeera, Allaahu akbaru kabeera, Allaahu akbar wa ajallu, Allaahu akbar wa Lillaah il-hamd (Allaah is Most Great indeed, Allaah is Most Great indeed, Allaah is most Great and Glorified, Allaah is Most Great and to Allaah be praise).” See al-Irwa’, 3/126.

4 – Offering congratulations

The etiquette of Eid also includes the congratulations and good wishes exchanged by people, no matter what the wording, such as saying to one another Taqabbala Allaah minna wa minkum (May Allaah accept (good deeds) from us and from you” or “Eid mubaarak” and other permissible expressions of congratulations.

It was narrated that Jubayr ibn Nufayr said: When the companions of the Prophet (peace and blessings of Allaah be upon him) met one another on the day of Eid, they would say to one another, “May Allaah accept (good deeds) from us and from you.” Ibn Hajar said, its isnaad is hasan. Al-Fath, 2/446.

Offering congratulations was something that was well known among the Sahaabah, and scholars such as Imam Ahmad and others allowed it. There is evidence which suggests that it is prescribed to offer congratulations and good wishes on special occasions, and that the Sahaabah congratulated one another when good things happened, such as when Allaah accepted the repentance of a man, they went and congratulated him for that, and so on.

Undoubtedly these congratulations are among the noble characteristics among the Muslims.

The least that may be said concerning the subject of congratulations is that you should return the greetings of those who congratulate you on Eid, and keep quiet if others keep quiet, as Imam Ahmad (may Allaah have mercy on him) said: If anyone congratulates you, then respond, otherwise do not initiate it.

5 – Adorning oneself on the occasion of Eid.

It was narrated that ‘Abd-Allaah ibn ‘Umar (may Allaah be pleased with him) said that ‘Umar took a brocade cloak that was for sale in the market and brought it to the Messenger of Allaah (peace and blessings of Allaah be upon him), and said, “O Messenger of Allaah, buy this and adorn yourself with it for Eid and for receiving the delegations.” The Messenger of Allaah (peace and blessings of Allaah be upon him) said to him, “Rather this is the dress of one who has no share (of piety or of reward in the Hereafter)…” Narrated by al-Bukhaari, 948.

The Prophet (peace and blessings of Allaah be upon him) agreed with ‘Umar on the idea of adorning oneself for Eid, but he denounced him for choosing this cloak because it was made of silk.

It was narrated that Jaabir (may Allaah be pleased with him) said: The Prophet (peace and blessings of Allaah be upon him) had a cloak which he would wear on the two Eids and on Fridays. Saheeh Ibn Khuzaymah, 1756,

Al-Bayhaqi narrated with a saheeh isnaad that Ibn ‘Umar used to wear his best clothes on Eid.

So a man should wear the best clothes that he has when going out for Eid.

With regard to women, they should avoid adorning themselves when they go out for Eid, because they are forbidden to show off their adornments to non-mahram men. It is also haraam for a woman who wants to go out to put on perfume or to expose men to temptation, because they are only going out for the purpose of worship.

6 – Going to the prayer by one route and returning by another.

It was narrated that Jaabir ibn ‘Abd-Allaah (may Allaah be pleased with him) said: On the day of Eid, the Prophet (peace and blessings of Allaah be upon him) used to vary his route. Narrated by al-Bukhaari, 986.

It was said that the reason for that was so that the two routes would testify for him on the Day of Resurrection, for the earth will speak on the Day of Resurrection and say what was done on it, both good and bad.

And it was said that it was in order to manifest the symbols of Islam on both routes, or to manifest the remembrance of Allaah (dhikr), or to annoy the hypocrites and Jews, and to scare them with the large number of people who were with him. And it was said that it was in order to attend to the people’s needs, to answer their questions, teach them, set an example and give charity to the needy, or to visit his relatives and uphold the ties of kinship.

Once again, the Muslims of the world complete the days of fasting during the holy month of Ramadhan wherein they engaged themselves in the offering of taraweeh prayers, recitation of the Holy Quran, giving charity and various acts of worship. These dedicated believers then ask Allah for acceptance and forgiveness of any shortcomings that came about during this holy period. The day of Eid then dawns and it is the occasion to celebrate after all the hard work.

The day of Eid is the day wherein all the Muslims feel happy and express their joy for the blessing of completion of fasting and the ability from Allah upon the fulfillment of one of the greatest commands of Allah. They thank the lord for the virtues derived and the obedience they were able to display during this month. This is, in reality the most rightful and legitimate joy in Islam. Many enjoyments of this world transpire due to temporary passion, lust and fleeting ambitions, which are generally regarded as reprehensible. This is why Allah states in the Holy Quran :

“Say in the bounty of Allah, and in His mercy (i.e. Islam and the Quran); therein let them rejoice. That is better than what (wealth) they amass.” (Verse 58, Surah Yunus)

In reality the day of Eid is a day of gratitude and remembrance and a day to enjoy a good meal in happiness of this day. This is why it is regarded haram and unlawful to fast on this day. This is the day of the Muslim calendar, when we are the guests of Allah. Fasting on this day is like rejecting the call and invitation of Allah the Almighty.

When the prophet Mohammed (p.b.u.h.) arrived for the very first time to Medina and witnessed the people of Medina maintaining two days for their celebrations, pleasures and amusement, the prophet Mohammed (p.b.u.h.) whilst addressing his companions exclaimed

“Verily, Allah has given you in exchange of this, two other days superior than them, the days of Eid ul Fitr and Eid ul Adha. Allah has altered those two days of amusement and pleasure to two days of remembrance, gratitude & forgiveness.” (Hadith)

For the believers, in this temporary abode, there are three days of celebration. Each of them approaches us after the completion of some great worship of Islam. There is the Eid of the week, Friday, which comes after the completion of all the daily five prayers of the week. Allah the Almighty has prescribed for the Muslims on this day of the week a congregational prayer wherein all the Muslims of different localities united, gather and listen to the sermon.

Then, is the Eid ul Fitr which arrives upon the completion of the obligatory fasting of the holy month of Ramadhan, which stands as the forth pillar of Islam. They had persevered the trouble of fasting and asked Allah for forgiveness and release from the hellfire, for verily from amongst the benefits of fasting is the forgiveness from Allah of any previous sin and finally the attaining freedom from the hellfire. When the Muslim World concludes these fasts, Allah rewards them with the blessed day of Eid so that they may gather and thank, remember and praise the Almighty for these great blessings. This day is also the day of reward for all those who fasted. They return to their homes in the state of being forgiven and attaining the pleasure of Allah. The Muslims offer the prayer of Eid as Allah has prescribed in the Holy Quran:

“Indeed whosoever purifies himself and remembers shall achieve success” (verses 14 & 15 Surah A’ala)

ލޮބުވެތި ދިވެހި މުސްލިމު އަޚުންނާއި އުޚްތުންނޭވެ! ބަރަކާތުން ފުރިގެންވާ، ރަޙްމަތާއި ފާފަފުއްސެވުމާއި ނަރަކައިން ދިންނެވުމުގެ މައްސަރު އަޅުގަނޑުމެންނާއި ވަކިވެގެން ހިނގައްޖެއެވެ. ހެޔޮ ގޮތުގައި އެ މައްސަރު ހޭދަކުރެވުނު މީހަކަށް އުފާވެރިކަމާއި ބާއްޖަވެރިކަން ހުއްޓެވެ. ހެޔޮ ގޮތުގައި އެ މައްސަރު ހޭދަ ނުކުރެވުނު މީހަކަށް ހިތާމަ ހުއްޓެވެ!

ލޮބުވެތި އަޚުންނާއި އުޚްތުންނޭވެ! ރަމަޟާން މަސް އަޅުގަނޑުމެންނާއި އަލްވަދާޢު ކިޔުމުން، އަމިއްލަ ނަފްސުތަކާ ކޮށްލަން ޖެހޭ އެންމެ ފުރަތަމަ ސުވާލަކީ، މި ރަމަޟާންމަހުގެ ރޯދައިގެ ފައިދާ ލިބިގަނެވުނީ ކިހާ މިންވަރަކަށްތޯއެވެ؟ ރަމަޟާންމަހުގެ ރޯދަ ފަރުޟު ކުރެއްވި ޙިކުމަތަކީ އަޅުތަކުން ޚާލިޤުވަންތަ ﷲ އަށް ތަޤުވާވެރިވުމެވެ. އަމުރަށް ކިޔަމަންވެ، ނަހީތަކުން ދުރުވެ، ﷲގެ ކޯފާއާއި ތިމާއާއި ދެމެދު ހުރަހެއް ހަދާލުމެވެ. މިކަން ފުރިހަމަ ކުރެވުނުތޯ ނުވަތަ ނޫންތޯ ބަލާލެވިދާނެ ގޮތެއް ޢިލްމުވެރިންވަނީ ބަޔާންކުރައްވާފައެވެ. އެއީ؛

ރަމަޟާންމަސް ނިމުމަށްފަހުގައިވެސް، ހެޔޮކަންތައް ކުރުންމަތީ ދެމި ހުރެވޭ ނަމަ، އެއީ އޭނާގެ ރޯދަ ﷲ ޤަބޫލު ކުރެއްވި ކަމުގެ ޢަލާމާތެކެވެ. އެއާ ޚިލާފަށް އެ މައްސަރު ނިމި ދިޔުމަށްފަހު އަޅުކަމާއި ދުރަށް ދެވޭ ނަމަ އެއީ އޭނާގެ ރޯދަ ﷲ ޤަބޫލު ނުކުރައްވާ ކަމުގެ ޢަލާމާތެކެވެ.

ދެން އަޅުގަނޑުމެންގެ ޙާލާމެދު ވިސްނާލަމާ ހިންގަވާށެވެ! އަޅުގަނޑުމެންގެ ތެރެއިން ގިނަ މީހުންނަކީ ރަމަޟާންމަހަށް އަޅުކަން ކުރާ މީހުންނެވެ. އެބައިމީހުންނަށް މިސްކިތްތައް ފެންނަނީވެސް ރަމަޟާންމަހުގެ ފުރަތަމަ ދުވަހުގައެވެ. ރަމަޟާން މަހުގެ ގިނަ ނަމާދުތަކެއް ޖަމާޢަތުގައި މިސްކިތުގައި މިބައިމީހުން ކުރެއެވެ. އެއަށްފަހު މިފަދަ މީހުން ޢީދު ނަމާދާއެކު މިސްކިތަށް އަލްވަދާޢުކިޔައެވެ. މިއީ ގިނަ ބަޔެކެވެ.

ﷲ އެމީހަކަށް ރަޙްމަތްލެއްވި ބަޔަކު ފިޔަވައި އަޅުގަނޑުމެންގެ ތެރެއިން ގިނަ މީހުންގެ ޙާލަކީ މިއީއެވެ.

މިގޮތަށް މިބައިމީހުންގެ ޙާލު ހުންނައިރު، މިބައިމީހުންނަކީ ރަމަޟާންމަހަށް އަޅުކަންކުރާ ބައެކޭ ހީވާ ކަހަލައެވެ. އެހެނީ ހަމަ އެމައްސަރު ދިޔުމާއެކު ނަމާދާއި، ރޯދައާއި، ﷲގެ މަގުގައި ހޭދަކުރުމާއި، ޛިކުރު ކުރުން ފަދަ އަޅުކަންތައް ކުރުން ހުއްޓާލައެވެ.

ލޮބުވެތި އަޚުންނާއި އުޚްތުންނޭވެ! ރަމަޟާންމަހަށް އަޅުކަން ނުކުރައްވާށެވެ! އަޅުކަން ކުރަންޖެހޭނީ ޚާލިޤުވަންތަ ދިރިދެމިވޮޑިގެންވާ އިލާހަށެވެ. އެއީ އަހަރެމެން އެއިލާހަށް އީމާންވާ ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާއެވެ. އަޅުގަނޑުމެން ހައްދަވައި ގެންގުޅުއްވަނީ އެއިލާހެވެ. އެއިލާހު ފިޔަވައި ޙައްޤުގޮތުގައި އަޅުކަންވެވޭ އެހެން އެއްވެސް ފަރާތެއް ނުވެއެވެ.

އޭ ރަމަޟާންމަހަށް އަޅުކަންކުރާ މީހާއެވެ! ހަމަކަށަވަރުން ރަމަޟާންމަސް ނިމިއްޖެއެވެ!

އޭ ﷲ އަށް އަޅުކަންކުރާ މީހާއެވެ! ހަމަކަށަވަރުން ﷲ އީ ދިރިދެމިވޮޑިގެންވާ އިލާހެވެ!

އިންސާނާ ދުނިޔެއަށް ވުޖޫދުކުރެވި ފޮނުވެނީ ނެތުމަކުންނެވެ. އެއީ ޢާލަމްތައް ހައްދަވައި ގެންގުޅުއްވާ އިލާހުގެ ކަށަކުޅަދުންވަންތަ ކަމުންނެވެ. އޭނާއަށްޓަކާ ތަފާތު ޢާލަމްތައް ލެއްވިއެވެ. ތަފާތު ދުނިޔެ ލެއްވިއެވެ. އޭގެތެރެއިން އެއްތަނަކީ އޭނާގެ ބަފައިންގެ އަޞްލާބުތަކެވެ. ދެން އެއަށްފަހު މައިންގެ ރަޙިމަށެވެ. އެއަށްފަހު ދުނިޔެއަށް ވުޖޫދުކުރައްވައެވެ. ދުނިޔޭގައި އޭނާގެ ދަންފަޅިހަމަވުމުން ބަރުޒަޚަށް ފޮނުއްވައެވެ. ކަށްވަޅުގައި އޮތުމަށްފަހު ޤިޔާމަތްވެ، ދެވަނަ ތާޅަފިލި ފުއްމެވުމުން އޭނާ ކަށްވަޅުން ތެދުކުރައްވައެވެ. އެއީ އާޚިރަތެވެ. ދެން އެތާނގައި އޭނާއާ ކަންތައްތަކާ މަތިވާނެއެވެ. އޭނާ ދުނިޔޭގައި ކޮށްފައިވާ ޢަމަލަކާ ގުޅޭ ގޮތުން ސުވަރުގެ ނުވަތަ ނަރަކައިގެ ގޮވަތީގެ އަހުލުވެރިއަކަށް އޭނާ ވާނެއެވެ.

ކަށްވަޅާއި ބަރުޒަޚު:

އިންސާނާއަށް ދިރިއުޅެން އޮތްތަނެއްގެ ގޮތުގައި ދުނިޔެވީފަދައިން ދުނިޔޭގެ ދަންފަޅި ނިމިމުން އޭނާއަށްޓަކައި ދެންއޮތް ދުނިޔެއަކީ ބަރުޒަޚެވެ. މިއީވެސް ދިރިއުޅުމެކެވެ. އެހެނިހެން ދިރިއުޅުންތައް ވާފަދައިންނެވެ. މިތަނުންވެސް ނިޢުމަތްތަކާއި ޢަޛާބުތައް ކުރިމަތިވާނެއެވެ. އެކަމަކު އެމީހަކު ދުނިޔޭގައި ކުޅަޢަމަލަކާ ގުޅޭގޮތުންނެވެ. މިތާނގައި ނިކަމެތިކަމާއި ހައިހޫނުކަން އޮތީ އަދި ގަދަފަދަ ވެގެންވާ ޢަޛާބާއި ކުރިމަތިލުން އޮތީ ކާފިރުންނަށެވެ. މުސްލިމް ފާޖިރުންނަށެވެ. ފާސިޤުންނަށެވެ. ފާފަވެރިންނަށެވެ. އާޚިރަތަށް ފުރިހަމައަށް އީމާންނުވާ މީހުނަށެވެ. ދުނިޔޭގައި ތިމާއަށް ލިބުނު ފުރުޞަތުގެ ބޭނުން ފުރިހަމައަށް ނުކުރި މީހުންނަށެވެ.

ބަރުޒަޚަކީ މީހާގެ ހަށިގަނޑުން ފުރާނަ ވަކިވީއްސުރެން ފެށިގެން ޤިޔާމަތާ ޖެހެންދެން އެމީހަކު އުޅެމުންދާ ދުވަސްވަރެވެ. މިއީ ދުނިޔެއާއި އާޚިރަތާއި ދެމެދުވާ ހުރަހެކެވެ. ނުވަތަ ހަރުފަތެކެވެ. ދެން އިންސާނުންގެ ތެރެއިން ގިނަމީހުން މަރުވުމުން ވަޅުލަމުންދާތީއާއި އަދި ސަމާވީ ހުރިހާ ދީނެއްގައި ވެސް ވަޅުލުން އޮންނާތީ މިއަށް ޤަބުރު ނުވަތަ ކަށްވަޅޭ ކިޔެއެވެ. އެހެންކަމުން އަންދާލެވުނު ކަމުގައި ވިއަސް ނުވަތަ ކަނޑަށް ފެތުނު ކަމުގައި ވިއަސް ނުވަތަ ވަޔަށް ބުރައިގެން ދިޔަ ކަމުގައި ވިއަސް އެއީ އެމީހާގެ ޤަބުރެވެ. ކަށްވަޅުގެ ކަންތައް އެމީހަކާމެދު ހިނގާނެއެވެ. ކަށްވަޅަށް ދިއުމަކީ ތިމާގެ މަންމަގެ ބަނޑުން ދުނިޔެއަށް އަންނަފަދައިން ދެވޭތަނެއްކަމުގައި ލޮބުވެތި ރަސޫލާގެ އަރިހުން ވާރިދުވެފައިވެއެވެ. (ރިވާކުރެއްވީ އަޙްމަދެވެ.) އެހެންކަމުން ކަށްވަޅަކީ ބައެއްމީހުނަށްޓަކައި ހުރި އުހައުވެރިކަމުގެ ގޮވައްޗެކެވެ. އަނެއްބަޔަކަށްޓަކައި ހުރި ހިތާމައާއި ކެކުޅުމުގެ ގޮވައްޗެކެވެ. އެމީހެއްގެ ކަށްވަޅު އަމާންކުރުމާއި ނާމާންކުރުމުގެ ބާރުއޮތީ ޙަޤީޤަތުގައި އެމީހެއްގެ އަތްމަތީގައެވެ. އެމީހަކު ދުނިޔޭގައި ކުޅަ ޢަމަލެއްގެ ނަތީޖާއަކުންނެވެ.

ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމްގެ އިރުޝާދުތަކުން ކަނޑައެޅިގެން ސާބިތުވާފަދައިން މީހާ މަރުވުމަށްފަހު ދެވަނަ ފަހަރަށް އޭނާގެ ހަށިގަނޑަށް ފުރާނަ އަޅުއްވައެވެ. އަދި ދުނިޔޭގައި ދިރިހުންނަ ފަދައިން އޭނާ ކަށްވަޅުގައި ދިރިހުރެއެވެ. ނަމަވެސް އެކަން އަޅުގަނޑުމެންނަށް އިޙްސާސް ނުވަނީއެވެ. ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމްގެ އަރިހުން އިމާމް އިބްނުމާޖާ ރިވާކުރައްވާފައި ވެއެވެ. އެކަލޭގެފާނު ޙަދީޘު ކުރެއްވިއެވެ. "ތިޔަބައިމީހުން މައްޔިތެއްގެ ކަށްޓަށް ހާނިއްކަކޮށް ބިންދައި ނަހަދާށެވެ. މައްޔިތެއްގެ ކަށިގަނޑެއް ބިންދުމެކޭ ދިރިހުރިމީހެއްގެ ކަށިގަނޑެއް ބިންދުމެކޭ (ތިމާއަށް ހުރި ފާފައިގެ ގޮތުންނާއި އެމީހާއަށް ހުރި ވޭނުގެ ގޮތުން) އެއްފަދަ ވާނެއެވެ." އެއްފަހަރެއްގައި މާތްﷲ ރުއްސުންލެއްވި ޢަމްރު ބިން ޙަޒުމު ޤަބުރަކަށް ލެނގިލައްވައިގެން އިންނަވަނިކޮށް ކީރިތި ރަސޫލާއަށް ފެނިވަޑައިގެން ހަދީޘު ކުރެއްވިއެވެ. "ތިޔަ ޤަބުރުގައިވާ މީހާއަށް އަނިޔާ ނުކުރާށެވެ." (މިޝްކާތު)

ކަށްވަޅުގެ ނިކަމެތިކަން:

ނުބައިމީހުންގެ ފުރާނަ މިދުނިޔެއިން ވަކިވެ އާޚިރަތާއި ކުރިމަތިލުމުން ކަޅުއަނދިރި މޫނެއްގެ ވެރި އެތަކެއް ހާސް މަލާއިކަތުން ވަރަށް ނުބައި ވަސްދުވާ ސާންތިތަކެއް ހިއްޕަވައިގެން އޭނާގެ ކައިރިއަށް ވަޑައިގެން އެތުރިގެން ތިއްބަވާނެއެވެ. މިބެއިކަލުންގެ ސަފުތައް އޭނާގެ ލޮލުކޮޅަށް ދެމިގެންދާނެއެވެ. އެހިދު މަލަކުލް މައުތި ވަޑައިގެން ވިދާޅުވާނެއެވެ. " އޭނުބައި ފުރާނައާއެވެ. ﷲގެ ނުރުއްސެވުމާ ދިމާއަށް އަންނާށެވެ." އެކަލޭގެފާނުންގެ މިއަޑުފުޅު އަހާފައި އެމީހާގެ ފުރާނަ ހަށިގަނޑުގެ ތެރޭގައި އެތަންމިތަނަށް ދުވަން ފަށާނެއެވެ. ދެން އެމަލާއިކަތާ އޭނާގެ މެއާއި މޫނާއި ބުރިކަށީގައި އަލިފާނުގެ ހަންމުށިން ތަޅުއްވަން ފަށްޓަވާނެއެވެ. އަދި ތުނި ފަށުއި ފޮތިކޮޅެއް ފަތްނެތް ކަށިގަހެއްގެ ތެރެއިން ދަމާނެރޭ ފަދައިން އެފުރާނަ އެހަށިގަޑުގެ ތެރެއިން ދަމައި ނެރުއްވާނެއެވެ. ވަގުތުން އެއްކަލަ މަލާއިކަތުން އެބެއިކަލުން ގެންނެވި މުޑުދާރު ސާންތި ތަކުގައި އެފުރާނަ އޮޅާލައްވައިގެން ގެންދަވާނެއެވެ. އެވަގުތު މުޅަ މަސްގަނޑެއް ކުނިވެގެން ފުޅައަޅައިގެން ދުވާ ވަހަށް ވުރެން ނުބައި ވަސް ދުވާނެއެވެ. މިކަމާހުރެ އުޑުގެ އެއްވެސް ދޮރުކޮޅެއް މިފުރާނައަށްޓަކައި ނުހުޅުވޭނެއެވެ. ދެން މިފުރާނަ އުޑާހަމައަށް ގެންދިއުމަށްފަހު އެނބުރި ބިމަށް ގެނެވި، އެހަށިގަނޑަށް ލެއްވޭނެއެވެ. ދެން ނަކީރު މުންކަރު ދެމަލާއިކަތުން ސުވާލު ކުރައްވާނެއެވެ. އެބޭކަލުންގެ އެއްވެސް ސުވާލަކަށް އޭނާއަށް ޖަވާބު ނުދެވޭނެއެވެ. ދެން އޭނާގެ ގައިގެ ދަށުގައި އަލިފާން ރޯކުރެވޭނެއެވެ. އަދި އޭނާ އަލިފާނުގެ ހެދުމެއް ލެއްވޭނެއެވެ. އަދި ކަށްވަޅުގެ އެއްފަރާތާއި އަނެއް ފަރާތް ޖެހި އޭނާ ފިތިގެންގޮސް ، އެއްއަރިކަށީގެ ކަށިތައް އަނެއް އަރިކަށީގެ ތެރެއަށް ވަދެ ، ފުނޑުފުނޑުވެ މަސްހުނިވެދާނެއެވެ. ދެން ނަރަކައިގެ ދޮރުތައް އެކަށްވަޅާ ދިމާއަށް ހުޅުވާލެވޭނެއެވެ. އަދި ނަރަކައިގެ އަލިފާނާއި ގަދަފަދަ ހޫނު ވައިރޯޅި އެދޮރުތަކުން ވަންނަމުންދާނެއެވެ. މިގޮތަށް އޭނާ ޤިޔާމަތް ވަންދެން މިވޭންދެނިވި ޢަޛާބުގައި ދެމިހުންނާނެއެވެ. އޭނާއަށް ލިބެމުންދާ ޢަޛާބުގެ އަޑުފަށްގަނޑު ޖިއްނީންނާއި އިންސީން ފިޔަވައި ދިރިތިބި ހުރިހާ މަޚްލޫޤުންތަކަށް އިވޭނެއެވެ. އެއްފަހަރެއްގައި ލޮބުވެތި ރަސޫލާ ތަނަކަށް ވަޑައިގަންނަވަނިކޮށް އެކަލޭގެފާނުގެ ބަޣަލް އަސްކޮޅު ހޭރެން ފެށުމުން ހަދީޘު ކުރެއްވިއެވެ. "އިންސާނުންނަށް ކަށްވަޅުގެ ޢަޛާބު ދެވެނީއެވެ. ފަހެ ތިޔަބައިމީހުން އެއްބަޔަކު އަނެއްބަޔަކަށް ވަޅުލާއުޅުން ދޫކޮށްނުލާނެ ކަމުގެ ބިރުފުޅު ތިމަންކަލޭގެފާނަށް ނުވާނަމަ ތިމަންކަލޭގެފާނަށް މިއަޑުއިވޭފަދައިން ތިޔަބައިމީހުނަށް އަޑުއިއްވާދެއްވުމަށްއެދި ﷲއަށް ދުޢާ ދެންނެވީމުހެވެ. (އަޙްމަދު ، މުސްލިމް ، ނަސާއީ)

ކަށްވަޅުގެ ޢަޛާބާއި އެތާނގެ ނިޢުމަތަކީ ތެދު ޙަޤީޤަތެކެވެ. މިއީ އަހުލުއްސުއްނަތު ވަލްޖަމާޢަތުގެ ޢަޤީދާއެވެ. ޞާލިޙު އަޅުތަކުންނަށް އެތާނގައި އަރާމާއި އުފަލާއި ނިޢުމަތް ލިބިލިބި ޤިޔާމަތާއި ހަމައަށް އުފާވެރި ދިރިއުޅުމެއްގައި އުޅޭފަދައިން ކާފިރުތަކުންނާއި ނުބައިމީހުންނަށް ވޭނާއި ޢަޛާބު ހުއްޓެވެ. މިކަންކަން ކީރިތި ރަސޫލާގެ އެތަކެއް ޙަދީޘް ތަކުން ސާބިތުވެގެން ވެއެވެ. އަދި ޤުރުއާނުގެ އެތަކެއް އާޔަތްތަކުން ދޭހަވެގެން ވެއެވެ. ކީރިތި ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމް ކޮންމެ ދުވަހަކު އެތަކެއް ފަހަރުމަތިން ކަށްވަޅުގެ ޢަޛާބުން ސަލާމަތްކުރެއްވުން އެދި ﷲއަށް ދުޢާދަންނަވާކަމުގައި ޢާއިޝަތުގެފާނުގެ ކިބައިން ވަރަށްގިނަ މުޙައްދިޘުން ރިވާކުރައްވާފައިވެއެވެ. އަދި އެތަނުގެ އަޛާބުން ސަލާމަތްކުރައްވާތޯ ނަމާދުގެ އައްތަޙިއްޔާތުގައި ދުޢާދެންނެވުމަށް ވެސް އެކަލޭގެފާނު ވަނީ އިރުޝާދު ދެއްވާފައެވެ.

ހަރުފަތަކުގެ ޢަޛާބު:

ކަށްވަޅުގައި އަލިފާނުގެ ޢަޛާބުގެ އިތުރުން އެހެނިހެން ތަކެތީގެ ޢަޛާބުން ޢަޛާބު ލިބޭނެއެވެ. އޭގެ ތެރެއިން އެކައްޗަކީ ހަރުފަތަކުގެ ޢަޛާބެވެ. މިޝްކާތުގައި މާތްﷲ ރުއްސުންލެއްވި އަބޫސަޢީދުލް ޚުދްރީގެ ކިބައިން ރިވާވެގެންވެއެވެ. ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމް ޙަދީޘު ކުރެއްވިއެވެ. "ކަށްވަޅުގައި ކާފިރާގެ މައްޗަށް ނަވާނަވައި ހަރުފަ ފާކުރެއްވޭނެއެވެ. އެހަރުފަތައް ޤިޔާމަތާ ހަމައަށް އެމީހާގެ ގަޔަށް ވިހަލަމުން ގެންދާނެއެވެ. އެހަރުފައިގެ ވިހަގަދަކަމުގެ ހުރި މިންވަރަކީ އެއިން އެއްޗެއް އެންމެ ފަހަރަކު މިބިމަށް ވިހަލައިފުމުން ބިމުގައި އެންމެ ރޯގަހެއްހައި މިންވަރުވެސް ނުހެދޭނެއެވެ." އެބަހީ ބިމުގެ ދިރުން ނެތިގެން ހިނގައިދާނެއެވެ.

އަލިފާނުންވާ ދަގަނޑު ގުރުޒްތަކުން ޢަޛާބު ލިބުން:

މާތްﷲ ރުއްސުންލެއްވި ބައްރާ ބިން ޢާޒިބުގެ އަރިހުން އިމާމު ބުޚާރީއާއި ނަސާއީ ރިވާ ކުރައްވާފައި ވެއެވެ. "ކާފިރުންނާއި މުނާފިޤުން ނަށް ކަށްވަޅުގައި ޢަޛާބު ދެއްވުމަށްޓަކައި އިވުމެއް ފެނުމެއް ނުވާ ޒަބާނިއްޔަ މަލާއިކަތަކު މުޤައްރަރު ކުރެއްވޭނެއެވެ. އަދި އެމަލާއިކަތާގެ އަތްޕުޅުގައި އަލިފާނުންވާ ދަގަނޑު ބޮޑު ގުރުޒެއް (އެބަހީ މަރުތޭލެއް) އޮންނާނެއެވެ. އެގުރުޒުން ބޮޑު ފަރުބަދައެއްގައި ޖަހައިފިނަމަ އެފަރުބަދަ ފުނޑުފުނޑު ވެގެން ވެއްޔަށް ވެދާނެއެވެ. ދެން އޭނާގެ ގައިގައި އެއިން އެއްފަހަރު ޖައްސަވާލެއްވުމުން އޭނާ ލަވާ ހަޅޭގެއަޑުގެ ގަދަކަމުން އިންސީންނާއި ޖިއްނީން ފިޔަވައި ދުނިޔޭގައި ވާހާ މަޚްލޫޤުންތަކަށް އިވޭނެއެވެ. އަދި އެއިން އެއްފަހަރު ޖެއްސެވުމުން އޭނާ ވެއްޔަށް ވެގެން ހިނގައިދާނެއެވެ. ދެން އަނެއްކާ އޭނާ ހުރިގޮތަށް އިޢާދަ ކުރެއްވޭނެއެވެ. އަނެއްކާވެސް އޭނާއަށް އެގުރުޒުން ޢަޛާބުލިބޭނެއެވެ. މިގޮތަށް އޭނާއަށް ޢަޛާބު ލިބިލިބި ހުންނާނެއެވެ.

ކަށްވަޅުގެ ޢަޛާބު ލިބުމުގެ ބައެއް ސަބަބުތައް:

ކަށްވަޅުގެ ޢަޛާބު ލިބޭ ވަރަށް ގިނަ ސަބަބުތަކާއި ފާފަތައް ދީނުގައި ސާބިތުވެގެން ވެއެވެ. އޭގެތެރެއިން ބައެއް ކަންތައް ތިރީގައި ބަޔާންކުރަމެވެ. އެއީ:

1- ދެބައޮޑުވުން. (ދެބަކޮށުން)

2- ޣީބަބުނުން. (ނެތިމޮށުން)

3- ތިމާގެ ކުޑަކަމު ޙާޖަތުންނާއި ޖަނަވާރުތަކުގެ ކުޑަކަމު ނަޖިހުގެ ތިކިތަކުން ރައްކާތެރި ނުވުން.

4- ދޮގުހެދުން.

5- ލިބިފައިވާ ދީނީ ޢިލްމަށް ޢަމަލު ނުކުރުން.

6- ޒިނޭކުރުން.

7- ރިބާކެއުން.

8- މައްޔިތާގެ ގާތްތިމާގެ މީހުން އޭނާގެ މައްޗަށް އަޑުލައި ރުއިހެދުން.

9- ކީރިތި ރަސޫލާގެ މައްޗަށް ދޮގު ހެދުން.

ދެޤަބުރަކަށް ޢަޛާބުލިބޭތަން ދެކެވަޑައިގެން ކީރިތި ރަސޫލާ ޙަދީޘު ކުރެއްވިއެވެ. އެދެމީހުނަށް މިހާރު ޢަޛާބުލިބެނީއެވެ. އަދި އެއީ އެމީހުން ދެކޭގޮތުން މާބޮޑު ކަމެއް ކަމުގައި ނުވިއަސް ބޮޑު ދެކަމެކެވެ. އެކަކީ ދެބައޮޑުވާ މީހެކެވެ. އަނެކަކީ ކުޑަކަމު ޙާޖަތުގެ ނަޖިހުން ރައްކާތެރިނުވާ މީހެކެވެ. (މިޙަދީޘު ވަރަށްގިނަ މުޙައްދިޘުން ރިވާކުރެއްވިއެވެ.) އަދިވެސް އަޞްޙާބުއްސުނަންގައި ރިވާވެގެންވެއެވެ. ރަސޫލާ ޙަދީޘު ކުރެއްވިއެވެ. ތިޔަބައިމީހުން ކުޑަގިފިލިން ރައްކާތެރިވާށެވެ. ފަހެ އެއީ ޢާއްމުކޮށް ކަށްވަޅުގެ ޢަޛާބުލިބޭ ކަމެކެވެ. އެހެން ރިވާޔަތެއްގައި އިމާމު އަޙްމަދުގެ ރިވާކުރައްވާފައި ވެއެވެ. ކީރިތި ރަސޫލާ ޙަދީޘު ކުރެއްވިއެވެ. "އެދެމީހުނަށް ޢަޛާބު އެލިބެނީ ޣީބަބުނުމާއި ކުޑަގިފިލީގެ ސަބަބުންނެވެ."

ކީރިތި ރަސޫލާގެ އަރިހުން އިމާމު ބުޚާރީ ، ހުވަފެންފުޅެއްގައި ކަށްވަޅުގެ ޚާއްޞަ ޢަޛާބާއި ބެހޭގޮތުން ކީރިތި ރަސޫލާ ޙަދީޘުކުރެއްވި ވަރަށް ދިގު ޙަދީޘެއް ބަޔާންކުރައްވާފައި ވެއެވެ. އޭގައި އެކަލޭގެފާނުންގެ އަރިހަށް ދެބޭކަލަކު ވަޑައިގެން އެކަލޭގެފާނުގެ އަތްޕުޅުގައި ހިތްޕަވައިގެން ދަތުރު ކުރެއްވިއެވެ. އެތާނގައި އެކަލޭގެފާނަށް ފެނިވަޑައިގަތީ އިށީނދެގެން އިންމީހެކެވެ. އޭނާގެ ކައިރީގައި އެހެންމީހަކު ހުރެގެން ބޮޑު ޒަންބޫރަކުން މިމީހާގެ އަނގައިގައި އަޅުވާފައި އިރާލައިގެން ކަނދުރާއާއި ހަމައަށް ގެންގޮސްގޮސް ހުއްޓެވެ. މިގޮތަށް އެއްފަރާތް އިރައި ނިމޭއިރަށް އަނެއްފަރާތް ރަނގަޅުވެދެއެވެ. މިއީ ދޮގުހަދައި އުޅުނު މީހުންނެވެ. އަދި ޤިޔާމަތާއި ޖެހެންދެން މިގޮތަށް މިމީހުނަށް ޢަޛާބު ލިބިލިބި ހުންނާނެކަމަށް ވެއެވެ. ދެން ރަސޫލާއަށް ފެނިވަޑައިގަތީ އޮށޯވެގެން އޮތް މީހެކެވެ. އޭނާގެ ބޮލާވީ ކޮޅުގައި މާސިންގާ ހިލައެއް ހިފައިގެން ހުރި މީހަކު ކޮށްޅަށް ހުރެ އޮށޯވެ އޮތްމީހާގެ ބޮލުގައި ވަރަށް ބާރަށް ޖަހަނީއެވެ. މިހިލައިން ޖެހުމުން ބޯ ޗިސްޗިސްވެގެން ދެއެވެ. އަދި ހިލަގަނޑު ދުރަށް ވިއްސައިގެން ދެއެވެ. ހިލަގަނޑު ވިއްސައިގެން ދިއުމާއެކު ބޯއަލުން ހުރިގޮތަށް ބަދަލު ވެދެއެވެ. އެމީހާ ހިލަގަނޑު ނަގައިގެން އައިސް އަނެއްކާ ވެސް ޖަހައެވެ. ދެންވެސް ބޯ ޗިސްޗިސް ވެދެއެވެ. މިގޮތަށް ޤިޔާމަތާ ޖެހެންދެން މިމީހާ އޭނާގެ ބޮލުގައި ޖަހަޖަހާ ހުންނާނެއެވެ. މިއީ ކީރިތި ޤުރުއާނުގެ ޢިލްމު ލިބި އެއަށް ޢަމަލުނުކޮށް އެއަށް ޣާފިލުވެގެން އުޅޭ މީހުންނެވެ. ދެން އަނެއްކާވެސް ކީރިތި ރަސޫލާއަށް ފެނިވަޑައިގަތީ ރޮށިފިހާ ތައްނޫރީ އުނދުން ފާޑުގެ ބޮޑު އަލިފާން ހޮހަޅައެކެވެ. އޭގެ ތެރޭގައި އޮރިޔާން ޙާލުގައި ވަރަށް ގިނަ އަންހެނުންނާއި ފިރިހެނުން ތިއްބެވެ. އޭގައި އަނދައަނދައި ހުރި އަލިފާންގަނޑު ، މައްޗަށް އަރައިގެން އަންނައިރު އެމީހުންވެސް އަލިފާންގަނޑާއެކު އަރައިގެން އާދެއެވެ. އަދި ތިރިއަށް ދާއިރު އެމީހުން އެތެރެއަށް ވެއްޓެއެވެ. މިމީހުންނަށް ޤިޔާމަތާ ޖެހެންދެން މިގޮތަށް ޢަޛާބު ލިބިލިބި ހުންނާނެއެވެ. މިމީހުންނަކީ ޒިނޭކޮށް އުޅޭ މީހުންނެވެ. ދެން އަނެއްކާވެސް ކީރިތި ރަސޫލާއަށް ފެނިވަޑައިގަތީ ލޭގެ ކޯރެއްގައި އޮތް މީހެކެވެ. އަދި އެކޯރުގެ އައްސޭރީގައިވެސް މީހަކު ހުއްޓެވެ. ކޯރުގައި އޮތް މީހާ ކޯރުން އަރަން މަސައްކަތްކޮށް ހަމަ ކައިރިވާއިރަށް މަތީގައި ހުރިމީހާ ބޮޑު ގާގަނޑަކުން ބޮލުގައި ޖަހައި އެމީހާ ކުރީން އެތް ހިސާބަށް ފޮނުވާލައެވެ. މިގޮތަށް މިފަދަ މީހުނަށް ތާޤިޔާމަތަށް ޢަޛާބު ލިބިލިބި ހުންނާނެއެވެ. މިއީ ރިބާކައިއުޅޭ މީހުންނެވެ. (މިއީ ވަރަށް ދިގު ރިވާޔަތެއްގެ ކުރުކުރު ޚުލާޞާއެކެވެ.)

މައްޔިތާގެ މައްޗަށް އަޑުލައި ރޮއި ހެދުމަކީ މައްޔިތާގެ މައްޗަށް ކަށްވަޅުގެ ޢަޛާބު ލިބޭނެ ކަމެއް ކަމުގައި ޙަދީޘުގައި އައިސްފައި ވެއެވެ. މިކަމާމެދު ޢިލްމުވެރިން ވިދާޅުވަނީ ކާފިރެއްގެ މައްޗަށް ރޮއިހަދާނަމަ އޭނާއަށް ކަށްވަޅުގައި ލިބޭ ޢަޛާބު އިތުރުވާނޭ ކަމަށެވެ. އަދި މުސްލިމަކުނަމަ، އެފަދައިން ރުއިމަށް އޭނާ ވަޞިއްޔަތް ކޮށްފައި ވާނަމަ ކަށްވަޅުގައި އޭނާއަށް އެކަމުން ޢަޛާބުލިބޭނޭ ކަމަށެވެ. އެނޫން މީހަކަށް ޢަޛާބެއް ނުލިބޭނެއެވެ.

ކީރިތި ރަސޫލާ ޙަދީޘު ކުރެއްވުމޭ ބުނެ ބަހެއް ބުނުމަކީ ވަރަށް ބޮޑު އަމާނަތެކެވެ. ޞައްޙަ ސަނަދުން ވާރިދުވެގެންވާ ބަސްފުޅެއް ނޫނީ ކީރިތި ރަސޫލާއަށް ނިސްބަތް ކޮށްގެން ނުވާނެއެވެ. މިގޮތަށް އެކަލޭގެފާނު ވިދާޅުނުވާ ބަހެއް އެކަލޭގެފާނަށް ނިސްބަތްކުރުމަކީ އެކަލޭގެފާނުގެ މައްޗަށް ދޮގުބުހުތާން ނިސްބަތް ކުރުމުގެ އިތުރުން ދީނަށް ދޮގުބަސް ނިސްބަތް ކުރުމެވެ. އެކަލޭގެފާނު ޙަދީޘު ކުރައްވާފައިވެއެވެ. "ތިމަންކަލޭގެފާނުގެ މައްޗަށް ދޮގު ހެދުމަކީ އާދައިގެ މީހެއްގެ މައްޗަށް ދޮގު ހެދުންފަދަ ކަމެއްނޫނެވެ. ތިމަކަލޭގެފާނުގެ މައްޗަށް ދަނެގެން ދޮގުބަސް ރައްދުކޮށްފިމީހާ ފަހެ އޭނާގެ ޖާގަ (ކަށްވަޅުގެ ނުވަތަ ނަރަކައިގެ) އަލިފާނުން ހޯދައި ހަމަޖައްސާހުށިކަމެވެ." (ޝާފިޢީ، އަޙްމަދު، ބުޚާރީ، މުސްލިމް، ނަސާއީ)

ކޮންމެއަކަސް އިންސާނާ މަރުވުމަށް ފަހު އޭނާގެ ހަށިގަނޑު ކަށްވަޅާ ހަވާލުވީއެވެ. ކަށިތައް ފީވެ ވެއްޔަށް ވެގެންދާނެއެވެ. ބިމުގެ ފަނިފަޚުސާތަކުގެ ކެއުމަކަށް ބަދަލުވެވުނީއެވެ. އެތަކެތި ހަށިގަނޑު ކަމުން ދިޔަކަމުގައި ވިއަސް އެއަށްލިބޭނެ ޢަޛާބު ފުރިހަމައަށް ލިބެމުންދާނެއެވެ. ތާޤިޔާމަތަށް މިކަން މިގޮތުގެ މަތީގައި ދެމިގެންދާނެއެވެ.

މީހާ މަރުވުމަށް ފަހު އޭނާ ހޯދިހައި މުދަލަކާއި އަޅާފައިހުރި ބޮޑެތި ގެތަކާއި އާރާއި ބާރާއި ވެރިކަމާއި ނުފޫޒާއި މިއިން އެއްވެސް އެއްޗެއްގެ ފައިދާއެއް އޭނާއަކަށް ނުކުރާނެއެވެ. އޭނާއަށް ފައިދާއެއް ލިބޭނީ ހަމަ އެންމެ ތިންކަމަކުންނެވެ. "އެއީ އޭނާ ކޮށްފައިހުރި ދެމިހުންނަނިވި ޞަދަޤާތެކެވެ. ނުވަތަ އޭނާ މީހަކަށް އުނގަންނައިދީފައި ހުރި ފައިދާދެނިވި ޢިލްމެކެވެ. ނުވަތަ އޭނާއަށް ހެއުދުޢާކޮށްއުޅޭނެ ތަޤުވާވެރި ދަރިއެކެވެ." (އަޙްމަދު، ބުޚާރީ، މުސްލިމް، ނަސާއީ)

މާތް ﷲ އަޅުގަނޑުމެން އެންމެން ކަށްވަޅުގެ ޢަޛާބުން ސަލާމަތް ކުރައްވާށިއެވެ. އާމީން.